Kina kopa kanal kroz Srbiju: Balkan na ivici geopolitičkog zemljotresa (VIDEO)

Kina je pre nekoliko godina predložila veliki projekat, kao deo inicijative "Pojas i put" vredne oko 3 biliona dolara. Plan je da se izgradi sistem kanala koji bi povezao Egejsko more sa Dunavom, prateći tok reka Vardar/Aksios i Morava.

Time bi se formirao ključni evropski plovni put koji bi skratio rute iz Azije tako što bi zaobišao turske moreuze. Međutim, to bi zahtevalo obimne inženjerske radove i ogromno finansiranje, uz studije izvodljivosti koje su u toku i pregovore sa Srbijom, Kosovom, Severnom Makedonijom i Grčkom.

Ključni detalji predloženog kanala:

- Ruta: Kanal bi povezao reku Dunav s Mediteranom, odnosno Egejskim morem kod Soluna, koristeći reke Moravu u Srbiji i Vardar/Aksios u Severnoj Makedoniji i Grčkoj.

- Prednosti: Skraćuje vreme i troškove transporta, nudi alternativu Bosforu, unapređuje balkanske tranzitne ekonomije i Kini daje strateški pristup evropskoj trgovini.

- Inženjering: Zahteva velika iskopavanja i jaružanje, proširenje korita reka i gradnju novih delova kanala.

- Status: Studije izvodljivosti koje je završila kompanija China Gezhouba Group potvrđuju održivost projekta, dok razgovori Kine i balkanskih zemalja i dalje traju.

- Kontekst: Projekat se uklapa u širu kinesku strategiju izgradnje alternativnih trgovačkih ruta (poput „Srednjeg koridora“) kako bi se smanjila zavisnost od tradicionalnih pomorskih "uskih grla".

Izazovi i pitanja koja se otvaraju:

- Troškovi i obim: Reč je o ogromnom poduhvatu koji zahteva izuzetno velika ulaganja.

- Geopolitički uticaj: Projekat bi mogao da promeni regionalne odnose snaga, oslabi značaj Turske i potencijalno poveća kineski uticaj na Balkanu.

- Ekološki problemi: Preoblikovanje rečnih ekosistema i mogućnost preseljenja lokalnih zajednica.

- Evropske integracije: Postavlja se pitanje odnosa balkanskih država prema EU, u odnosu na moguće jače povezivanje s Kinom.

Ideja stara dva veka

Zamisao o povezivanju Mediterana s Dunavom potiče još iz 1840-ih, piše N1 BiH.

Godine 1907. Sjedinjene Američke Države su formirale inženjersku komisiju koja je razmatrala mogućnost realizacije ovog projekta. Međutim, Balkanski ratovi (1912–1913), Prvi i Drugi svetski rat, kao i Hladni rat, odložili su ga na neodređeno.

Danas ulaz iz Mediterana u Crno more kontroliše Turska, pa bi svaki ovakav plan morao da prođe kroz odobrenje Ankare. Zato se Solun vidi kao idealna ulazna tačka za povezivanje sa Dunavom i ostatkom kineske trgovačke rute preko kanala.

Takav potez bi neizbežno umanjio geopolitičku moć Turske u Mediteranu, dok bi Grčkoj dao značajnu prednost kao međunarodnom brodarskom i logističkom čvorištu.