BITKA NA KAJMAKČALANU Dan kada je srpska vojska opet stupila na tlo otadžbine (VIDEO)

Osvajanje Kajmakčalana je bitka na Solunskom frontu u Prvom svetskom ratu. Učesnici bitke su bile Kraljevina Srbija i Kraljevina Bugarska. Bitka je ostala zapamćena u istoriji po velikom broju žrtava koje je pretrpela srpska vojska i po nadmorskoj visini na kojoj je vođena.

Da je Kajmakčalan bio značajna pozicija govore i nazivi: Bugari su ga zvali Borisov grad jer su mislili da je neosvojiv, a Srbi Kapija slobode jer su tu prvi put zakoračili u svoju zemlju.

Kajmakčalan je najviša tačka planine Nidže (2500 m nadmorske viine), koja se nalazi između reke Vardara i Ostrovskog jezera, na južnim granicama Makedonije prema Grčkoj.
Istoričar, dr Milan St. Protić, kaže da je bitka na Kajmakčalanu imala dva cilja:

- Prvi je bio da se olaksša ofanziva rumunske vojske, koja je mesec dana ranije ušla u rat na strani saveznika, a drugi, da se onemoguće protivničke nage na tom delu fronta. 
Bitka je trajala tri nedelje (12-30. septembra 1916.), sa različitim intezitetom. Teret bitke ponele su dve srpske divizije: Drinska i Dunavska, da bi im se kasnije priključio i Jugoslovenski dobrovoljački odred, pod komandom Vojina Popovića, poznatijim kao Vojvoda Vuk.

Protić ističe velike i strašne gubitke srpske vojske uprkos pobedi. Navodi da je poginulo 26 oficira i 800 vojnika, a da je bilo ranjeno 146 oficira i 3.500 vojnika. Gubici Bugara nisu poznati, ali se zna da ih je zarobljeno preko 1000 i da im je zaplenjeno mnogo ratnog materijala.
Iako ishodom bitke nisu ostvareni svi ciljevi zadati planom, pokazalo se da je srpska vojska sposobna da probije Solunski front. Ovom pobedom srpska vojska je uspela da zaustavi bugarsku ofanzivu vođenu protiv položaja francuskog generala Morisa Saraja. Ujedno ovo je bila i prva pobeda srpske vojske nakon napuštanja Srbije godinu dana ranije. Zauzimanjem Kajmakčalana olakšano je Prvoj srpskoj armiji i francuskim snagama da produže operacije u kojima će kasnije biti oslobođen Bitolj. U novembru je osvojen pojas oko Bitolja, uključujući i sam Bitolj 19. novembra, tako da je povraćen i oslobođen prvi komad otadžbine.

Na vrhu Kajmakčalana i danas se nalazi crkva Svetog Ilije, koja je ujedno spomen-kapela srpskim junacima koji su jurišali na Bugare, ali i doktoru Arčibaldu Rajsu, po čijoj je želji njegovo srce tu bilo pohranjeno u posebnoj kripti. Srce najvećeg prijatelja Srba, nažalost, u Drugom svetskom ratu ukrali su bugarski fašisti.