Danas je MITROVDAN I CRVENO SLOVO: Prema verovanju, žene nikako ne smeju uzimati OVO u ruke - mogu NAVUĆI NESREĆU u kuću

Po broju domaćinstava koja ga slave, Mitrovdan se nalazi na petom mestu među najvećim srpskim slavama, koje se pravilno čestitaju samo na ovaj način, a ujedno je krsno ime pojedinih esnafa i dan zavetine u mnogim krajevima.

Ovaj praznik je vezan za fiksni datum i uvek pada 8. novembra po gregorijanskom, odnosno 26. oktobra po julijanskom kalendaru, a u crkvenom kalendaru obeležen je crvenim slovom.

Mitrovdan je u narodnom predanju poznat kao hajdučki rastanak, kao i granica perioda kada zvanično počinje zima.

Sveti Dimitrije - zaštitnik Soluna

Sveti Dimitrije bio je antički vojni zapovednik iz Soluna u 3. veku. Pošto je javno propovedao hrišćanstvo i odbio da progoni vernike uprkos naređenju cara Maksimilijana, bačen je u tamnicu i pogubljen. Solunski hrišćani su njegovo telo tajno sahranili, a na mestu groba kasnije je podignuta crkva i Dimitrije je proglašen zaštitnikom grada.

Prema predanju, njegov grob je ispuštao miris bosiljka i smirne, zbog čega je nazvan Mirotočivi. I danas se veruje u lekovitost njegovih moštiju, a crkveni spisi navode da je sveti Dimitrije "bdeo nad svojim gradom i spasavao ga od zemljotresa i drugih nesreća".

Njegovo poštovanje posebno je rašireno među Grcima, Rusima i Srbima. Kod Rusa se njegov kult razvijao već od 12. veka, a 1581. godine izabrali su ga za zaštitnika Sibira. Praznik Svetog Dimitrija i danas je jedan od najznačajnijih u Ruskoj pravoslavnoj crkvi.

U Srbiji mu je posvećen veliki broj hramova, uključujući crkvu u Pećkoj patrijaršiji i kapelu manastira Visoki Dečani. Mitrovdan je krsna slava mnogih porodica i trgova, dok se u brojnim mestima održavaju zavetine.

Običaji na Mitrovdan

Narodno predanje kaže da svako mora biti u svom domu uoči Mitrovdana i Đurđevdana, jer ko noć provede van kuće, prema verovanju, "ceo će godinu dana noćivati po tuđim kućama". Ovo se smatra jednim od najvažnijih mitrovdanskih običaja.

Tradicionalno se smatralo da se na Mitrovdan otpuštaju sluge kojima je istekao ugovor, a angažuju nove. Praznik je, takođe, označavao i kraj velikih poljskih radova. Verovalo se da posle Mitrovdana zima može svakog trenutka da iznenadi, pa je smatrano lošom srećom ostaviti bilo kakav veći posao za nakon praznika.

Ovaj datum je poznat i po običaju hajduka: tada bi se rastajali kako bi prezimili kod jataka i ponovo se sastali za Đurđevdan. Otuda i narodna izreka: "Mitrovdanak hajdučki rastanak, Đurđevdanak hajdučki sastanak."

Postoji i verovanje da se na Mitrovdan ne sme grditi mala deca, ma koliko bila nestašna, jer će inače takvi biti tokom cele godine.

U Šumadiji je od davnina prisutan običaj da se u svaki ugao kuće stave beluci kako bi odbranili dom od miševa. Žene na ovaj dan ne diraju vreteno, češljeve i makaze, verujući da bi to moglo doneti nesreću u kući.