Koja je simbolika badnjaka?

Drvo za badnjak, najčešće mlad i prav hrast, seče se ritualno rano ujutru na Badnji dan. Sečenje, priprema, unošenje i nalaganje izvode se kroz složene obrede, koji u raznim krajevima imaju različite forme.

Paljenje badnjaka propraćeno je molitvama da u narednoj godini ne manjka hrane, sreće, ljubavi i novca. Prema badnjaku se vernici odnose kao prema ličnosti; upućuju mu pozdrave i prinose žrtve: žito, vino i med.

Badnjak gori i tokom Božića: prvi posetilac na Božić udara po njemu žaračem ili granom dok želi da sreća i napredak porodice budu obilati kao varnice koje izleću iz badnjaka. Budući da današnji način stanovanja ne dozvoljava vatru na ognjištu, badnjak je najčešće predstavljen cerovom grančicom kojom se na Badnji dan ukrasi dom.

Badnjak se svečano loži u znak sećanja na vatru koju su po narodnom predanju vitlejemski pastiri naložili u pećini u kojoj se rodio Isus Hristos, da bi ogrejali božansko novorođenče i njegovu majku. Badnjak se takođe može tumačiti kao simbol krsta na kome je Hristos razapet, pri čemu toplina vatre simbolizuje spasenje za ljudski rod koje je, po hrišćanskom verovanju, omogućeno Hristovim raspećem.

Istoričari religije, filolozi i etnolozi smatraju da su Srbi nasledili ovaj običaj iz svoje prethrišćanske religije. Oni tumače badnjak kao utelovljenje duha rastinja i kao božanstvo koje umire spaljivanjem pa uskrsava, kojem su se prinosile žrtve i upućivale molitve radi plodnosti polja, zdravlja i sreće porodice. Njegova vatra simbolizovala je svetlost Sunca, obezbeđujući sunčevu životvornu snagu u narednoj godini. Neki od južnoslovenskih naroda imaju slične običaje, a tradicija da porodica na Badnji dan svečano naloži drvo na ognjištu zabeležena je i među drugim evropskim narodima.