"Regnum": Srpska crkva da izabere između Carigrada i Moskve

Tekst prenosimo u celosti: Protivrečne informacije pristižu sa Balkana u vezi sa stanjem u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Srpski mediji izveštavaju o „obnovljenoj ljubavi između Carigrada i SPC“ kako je vest o susretu visokih delegacija Vaseljenske Patrijaršije i Sinoda SPC preneo provladin dnevni list „Kurir“.

U izveštaju se navodi da se delegacija Vaseljenske patrijaršije tokom četvrtka i petka prošle nedelje prvi put posle pet godina, sastala sa patrijarhom Irinejem i Sinodom Srpske pravoslavne crkve. Ovakav naprasni susret dveju visokih delegacija čudi budući da se sam Patrijarh zajedno sa članovima Sinoda SPC neretko negativno odnosi prema postupcima Vaseljenske Patrijaršije, ističući bliske i bratske odnose sa ruskom crkvom, u čemu prednjači Episkop bački Irinej koji je takođe kao član Sinoda prisustvovao susretima dveju delegacija.

Sve do prošle nedelje, Episkop bački, koji slovi za „sivu eminenciju srpske crkve“ i čoveka najbližeg Ruskoj pravoslavnoj crkvi, veoma često se u javnim nastupima zgražavao crkvenom politikom Fanara prema crkvenom pitanju u Ukrajini. Vladika Irinej je u svojstvu portparola SPC izdao više saopštenja u kojima se carigradski patrijarh, između ostalog, označava kao generator „haosa u vaseljenskom pravoslavlju“.

Ovakva saopštenja i stav Episkopa bačkog, inače donedavno najlojalnijeg čoveka Carigrada, očigledno je imalo toliko uticaja u pravoslavnom svetu da je Beograd posetila delegacija Vaseljenske patrijaršije na čelu sa, jednim od vodećih pravoslavnih teologa, mitropolitom Jovanom Zizijulasom, koja se sastala sa članovima srpskog Sinoda. Saopštenje koje je posle toga izdato na zvaničnom sajtu SPC vrlo je šturo, ali su zato mediji bliski vlasti u Srbiji sa kojom članovi Sinoda SPC imaju veoma blisku saradnju, preneli čak i detalje o susretu delegacija dveju Crkava.

- Srpska pravoslavna crkva je oduvek poštovala Carigrad i danas voli Vaseljensku patrijaršiju kao svoju majku crkvu - poručio je patrijarh Irinej tokom susreta koji je, kako se navodi, „otvorio novu stranicu u odnosima Carigrada i SPC obnovivši spone jedinstva i ljubavi - prenose srpski mediji.

Drugim rečima: srpska crkva neće priznati ukrajinske raskolnike, ali neće ni prekinuti crkveno opštenje sa Carigradom koji i dalje smatraju svojom "majkom crkvom". Stoga se stiče utisak da portparol SPC Episkop bački Irinej pravi mnogo buke ni oko čega.

Iz izvora u vrhu Ruske pravoslavne crkve saznajemo da takvo ponašanje Vladike Irineja ne čudi jer iako on trenutno slovi za "ruskog čoveka" u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, Episkop bački nikada nije prestao biti najlojalniji čovek Carigrada u SPC. To može da znači da je „sukob“ SPC sa Carigradom namerno isforsiran od strane Episkopa Irineja koji je samo napravio predstavu za javnost, a sve sa ciljem da sebe predstavi čovekom koji zastupa interese Ruske pravoslavne crkve. Ipak, da Episkop bački Irinej već decenijama radi protiv interesa Ruske Crkve u Srbiji, potvrđuje i status koji u Srbiji ima podvorje Ruske Crkve.

Za vreme dok je na čelu Vlade Srbije bio Vojislav Koštunice, zalaganjem Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija, podvorje Ruske Crkve u Beogradu upisano je u registar Crkava i verskih zajednica u Srbiji. Par godina kasnije, tadašnje Ministarstvo vera je pod velikim pritiskom Episkopa bačkog Irineja, podvorju Ruske Crkve u Beogradu ukinulo taj status i ispisalo ga iz registra Crkava i verskih zajednica, tako da od tada Podvorje Ruske Crkve u Beogradu svoj pravni status ostvaruje u okviru Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke SPC.

Izvori u Moskovskoj Patrijaršiji sećaju se i izjave Episkopa bačkog Irineja iz vremena kada nije krio bliske odnose sa Carigradom i prijateljske odnose sa Patrijarhom Vartolomejem: "Da se rodio kao Srbin, ali da će umreti kao Jelin". Vaseljenska patrijaršija se, u jeku ukrajinske krize, izjasnila da je crkvena situacija u srpskim zemljama za nju jasna. U Crnoj Gori u kojoj postoji samozvana Crnogorska pravoslavna crkva koju su priznavali ukrajinski raskolnici pre nego što im je Carigrad dodelio Tomos o autokefalnosti, kao i u Makedoniji čija je crkva u raskolu sa Beogradom još iz vremena komunizma, za Vaseljensku patrijaršiju je kanonska jedino jerarhija Srpske crkve.

U tom smislu se Srpskoj pravoslavnoj crkvi ni na koji način ne bi isplatilo zaoštravati odnose sa Carigradom, pogotovo u kontekstu političke situacije na Balkanu koja nikako ne ide na ruku ni zvaničnoj Srbiji, ni Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Prema tome, kako kažu naši izvori sa terena, ono što je stvarna namera Episkopa bačkog Irineja jeste da, u korist Vaseljenske patrijaršije još više intenzivira sukob na liniji Beograd-Fanar, što će patrijarhu Vartolomeju poslužiti kao izgovor da crkvenu situaciju u Makedoniji reši na sličan način kao i u Ukrajini, izgovarajući se nemogućnošću da se sa Srpskom crkvom postigne bilo kakav dogovor.

Naravno da Episkop bački neće ići tako daleko i zagovarati prekid opštenja sa Carigradom, ali će, pored toga, činiti sve da se režiranim sukobom situacija preokrene protiv interesa srpske, ali i Ruske pravoslavne crkve i ruske politike na Balkanu u celini.