Gluma je Džejmsa Dina pretvorila u ikonu, a smrt u legendu

Glumac Džejms Din bio je buntovnik, seks simbol i tinejdžerska ikona. Mada je poginuo pre 34 godine u svojoj 24. i danas sa samo tri snimljena filma ima neverovatno veliki uticaj, ne samo na Holivud već i na ceo svet. Nakon smrti postao je toliko uzvišen da su mu čak dva put krali nadgrobni spomenik u Firmontu, dok su žene karminom ostavljale otiske svojih usana na novim dok bi ih još klesali u ateljeu.

Ipak, ono što je sigurno jeste podatak da je rođen 8. februara 1931. godine kao Džejms Bajron Din, u Marionu, u Indijani, u porodici zubnog tehničara Vintona Dina. Sa roditeljima se 1935. preselio u kalifornijsku Santa Moniku, ali Džejmsova majka Mildrid umrla je od raka pre nego što je on proslavio deveti rođendan, što je dobrim delom dovelo do njegove psihičke nestabilnosti. Nakon tog nemilog događaja otac ga je vratio u Indijanu da živi kod tetke i teče na farmi u mestu Fairmont, gde je i odrastao, pa mnogi to mesto smatraju njegovim rodnim gradom.

Uprkos tome što je nosio naočare sa debelim staklima, u srednjoj školi je bio prava lokalna zvezda jer je igrao košarku za školsku ekipu, ali je postavio i državni juniorski rekord u skoku motkom.

Nakon mature 1949. godine, Din se odselio u Los Anđeles radi studija na koledžu Santa Monika, gde je živeo sa ocem i maćehom. Međutim, posle nekoliko meseci turbulentnog života u novoj porodici, 1951. godine definitivno je napustio studije i po nagovoru prijatelja i reditelja Džejmsa Vajtmora odselio se u Njujork kako bi se ozbiljnije posvetio glumačkoj karijeri.

Da bi se izdržavao, počeo je da radi na parkingu ispred televizijskog studija CBS, a njegov prvi profesionalni angažman bio je u reklami za Pepsi.

Ubrzo je upisao čuvenu glumačku školu UCLA u Njujorku gde je ujedno dobio i prve uloge u malim brodvejskim predstavama. Ubrzo je na sebe skrenuo i pažnju Holivuda. Ulogom arapskog žigola u maloj predstavi "The Immoralist", opčinio je slavnog režisera Elija Kazana koji mu je ponudio ulogu svom ostvarenju "Istočno od raja" baziranom na epskom romanu Džona Stajnbeka.

Film je prvi od tri najveća Dinova filma i najviše je zaslužan za njegov status buntovničke ikone. Igrao je Kala Traska, mladića koji se za očevu pažnju borio sa bratom Aronom, njegovim miljenikom. Glumčeve nemirne pokušaje, mlade posleratne generacije prepoznale su kao svoje. Pre realizacije ovog filma, Dina je štampa proglasila novim Brandom, a posle premijere svima je postalo jasno da on nije bio novi Brando, već prvi i jedini Džejms Din. Njegova upečatljiva gluma donela mu je nominacije za Oskara, ali je nekoliko meseci pre ceremonije dodele poginuo.

Posle velikog filmskog debija, on je kao pasionirani ljubitelj brze vožnje kupio svoj prvi sportski automobil porše 356 spidster nakon čega je počeo da učestvuje u auto-trkama. Marta 1955. godine bio je drugi u Palm Springsu, dva meseca kasnije treći u Bejkersfildu, dok je u Santa Moniki morao da odustane zbog kvara na automobilu.

Za vreme snimanja filma Nikolasa Reja "Buntovnik bez razloga", koji i danas znači simbol tinejdžerske pobune i sukob mladosti sa svetom, uz propratnu rok ikonografiju uličnih dvoboja i auto-trka, kupio je automobil porše 550 spajders, jedan od 90 proizvedenih te godine koji je nazvao mala bitanga.

Po dobijanju uloge naftnog bogataša u filmu Div, u kojem je glumio sa Elizabet Tejlor i Rokom Hadsonom, išao je u Teksas na snimanje, ali se u tom periodu nije takmičio na automobilskim trkama jer mu je to bilo zabranjeno filmskim ugovorom.

Din je izuzetno voleo kameru, ne samo kada je snimao filmove, već i dok je pozirao poznatim fotografima tog vremena. Naočare koje je nosio na velikom broju fotografija nisu bile deo imidža, već potreba jer je bio ekstremno kratkovid. Nezaboravna je i njegova fotografija sa dugačkim mantilom i cigaretom u ustima. Nastala na ulicama Njujorka, dostigla je slavu njegovih filmova.

Dok su ga jedni hvalili, drugi nisu pisali o njemu pozitivno, pa je u skladu s tim konzervativni kolumnista Džordž Vil 1993. godine napisao da su Džejms i njegovi filmovi krivi za omladinske nemire šezdesetih u SAD.

Ipak, njegovom matičnom studiju Warner Bros najviše brige zadavale su glasine o Dinovoj homoseksualnosti, pa su njihovi čelnici plasirali priče u medijima o glumčevim ljubavima s Ursulom Andres, Liz Tejlor, Natali Vud, Merilin Monro i brojnim drugim glumicama i starletama tog vremena.

Mada se uvek deklarisao kao izraziti heteroseksualac, priče o aferama sa muškarcima bile su veoma glasne. Razlog za to bila je ili ljubomora njegovih kolega ili njegova pohlepa za slavom, pa su one o glumčevom naglom uspehu ispredane po neverovatnim scenarijima.

Prema tim tvrdnjama, prvu veću ulogu dobio je kod režisera Elije Kazana, deklarisanog homoseksualca, stanovao je sa kolegom Bilom Blastom, koji je kasnije tvrdio da je on Dina naučio da se uloge u Holivudu dobivaju preko kreveta.

Takođe, Din je dugo bio opčinjen još jednim buntovnikom tog doba, Marlonom Brandom, koji ga je zauzvrat prvi poslao kod psihijatra da reši svoje opsesije. S druge strane, glumac Martin Landau kategorično je tvrdio da Din nije bio gej, isto kao i Denis Hoper.

Ipak, jedina njegova veza za koju se tvrdi da je bila prava jeste ona s italijanskom glumicom Anom Marijom Pjeranđeli, koja je takođe umrla veoma mlada i od prevelike doze lekova.

Po biografima, ta mediteranska lepotica bila je jedina Dinova ljubav, ali nije opstala jer Ana nije mogla da mu oprosti brojne avanture i zbog toga je okončala njihovu vezu. Din je, prema jednoj od priča, ostao slomljena srca kad ga je ostavila i udala se za pevača Vika Damonea. Ulje na vatru dolila je činjenica da je Din poginuo samo dva dana nakon njenog venčanja koje je, navodno, posmatrao skriven u žbunju pored crkve.

Kobnog 30. septembra 1955. godine, glumac se vozio na trku u gradu Salinasu kalifornijskim putem 466 u svom poršeu 550 spajder s mehaničarom Rolfom Viterihom. Dok su prilazili selu Šolmeu, u susret im je svojim fordom dolazio srednjoškolac Donald Turnspid koji je u tom trenutku sa glavnog puta skretao u sporednu ulicu ne dajući migavac.

Din je pokušao da ga izbegne, ali je Ford udario u levu stranu poršea izrađenog od aluminija zbog potrebe razvijanja što većih brzina na takmičenjima. Viterih je kao suvozač prošao s prelomom noge, dok je Dinu pukao vrat i bila mu je smrskana čitava leva strana tela. Nije mu bilo pomoći.

Turnspid je imao samo modrice, a policija ga nije tužila verovatno zato što je pri prvoj rekonstrukciji nesreće utvrdila da je Din vozio oko 120 kilometara na sat. Ipak, nekoliko godina kasnije, ponovnom rekonstrukcijom utvrđeno je da Din nije vozio brže od 100 kilometara. Prema tvrdnjama njegovog mehaničara, Dinove poslednje reči bile su: Nemoguće da nas ne vidi…

Nakon ove rečenice, uspostavljen je mit Živi brzo, umri mlad i budi lep leš…

Džejms Din je sahranjen na Park groblju u Ferimontu, a 1977. godine nekoliko stotina metara od mesta gde je poginuo u Šolamu, podignut mu je spomenik. Din je predstavljao i još predstavlja, kao što su pokazala istraživanja psihologa marketinških firmi, dašak pobune, duh mladosti i slobode.

Na mestu nesreće i danas se ostavlja cveće, viski i žensko donje rublje.