Prva srpska lekarka: Pionirka feminizma iz Šapca (FOTO)

Od kada je započela karijeru lekarke neprestano se borila sa mizoginim, muškim svetom koji je pokušao da je na svaki način diskvalifikuje i ukloni sa mesta koja su joj po svemu pripadala. Teško se zaposlila u državnoj službi. Nije imala pravo na jednaku platu, ni penziju.

Od mladosti je vodila ličnu borbu za profesionalno izjednačavanje muškaraca i žena i tu borbu je prenosila i na ženske ogranizacije koje je osnovala sa malobrojnim istomišljenicama. Javno se zalagala za sticanje prava glasa za žene, i do kraja je ostala verna mladalačkim idejama o socijalnoj jednakosti.

Kao bolničarka, a kasnije i kao lekarka, učestvovala je u srpsko-turskim ratovima, srpsko-bugarskom ratu u 19. veku, kao i balkanskim i Prvom svetskom ratu u 20. veku i na taj način pokazala svoje bezgranično i neupitno rodoljublje i lojalnost otadžbini koja joj nije uzvratila sa jednakim poštovanjem i priznavanjem njenog profesionalnog rada.

Prva srpska lekarka, doktorka medicine sa činom ratnog poručnika i velika feministkinja, Draginja Ljočić jedna je od najinteresantnijih žena u modernoj istoriji Srbije.

Izjednačavana sa kolegama jedino u ratovima kada je bezbroj puta dokazala stručnost radeći kao lekarka, ova hrabra žena nije uspela da pronađe posao u državnoj službi u svojoj struci. Iako je njena borba često bila bezuspešna, ugled Drage Ljočić je ostao neukaljan, a njen život i rad ostaje jedno od najboljih svedočanstava u istoriji žena u Srbiji 19. veka.

Draginja (Draga) Ljočić (1855, Šabac - 1926, Beograd) je bila tek četvrta žena koja je na čitavom evropskom kontinentu doktorirala iz oblasti medicine.

Istovremeno, njen život svedoči o borbi za ravnopravnost polova i velikoj ženskoj hrabrosti, pa danas možemo reći da je to bila jedna od najinteresantnijih žena u modernoj istoriji Srbije.

Prva srpska lekarka, sufražetkinja (pripadnica pokreta za jednako pravo glasa muškaraca i žena) i feministkinja, Draga Ljočić je od početka svoje lekarske karijere, iako sa diplomom Ciriškog univerziteta, neprestano morala da se bori sa mizoginim stavovima okoline, koji su pokušavali da je na svaki način diskvalifikuju, u stručnom i ljudskom smislu.

Pokazujući bezbroj puta svoje stručno znanje, veliku hrabrost i rodoljublje kao bolničarka u srpsko-turskom ratu (1876-1878), nakon koga je postala prva žena sa činom poručnika, a potom i kao aktivni učesnik balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, Draga Ljočić se umesto sa lovorikama, uvek susretala sa zavišću muških kolega i otvorenim neprijateljstvima.

Uostalom, kao ciriški doktor medicine i sa činom ratnog poručnika, ova hrabra žena nije mogla čak ni da pronađe posao u državnoj službi u svojoj struci.

Nekoliko puta joj je odbijan zahtev, uz najrazličitije apsurdne izgovore, da bi joj, tek posle ličnih urgencija kraljice Natalije, bilo dozvoljeno da obavlja privatnu praksu. Tek nakon nekoliko godina, Draginja je primljena u državnu službu, ali kao lekarska pomoćnica.

Posle njene neverovatne požrtvovanosti u ratu unapređena je u sekundarnog lekara, ali sa daleko manjim pravima od svojih kolega - manja plata bez povišica, sa istim brojem dežurstava kao i muškarci (iako je bila majka maloletne dece) i bez prava na penziju.

Njeni dopisi tadašnjem Ministarstvu unutrašnjih dela i odgovori istog dana, mogu se tumačiti i kao prilog istoriji borbe za rodnu ravnopravnost na ovim prostorima. Iako je u to vreme i sam dopis sa konkretnim stručnim zahtevima jedne žene smatran blasfemijom, Draga Ljočić se nije libila da se bori za svoja prava.

- Iz prakse dosadašnje gospode ministara izlazi da ja mogu kao lekar služiti državu i preko trideset godina državne službe i da ni u položaju, ni u plati ne krenem ni malo dalje - isticala je Draginja Ljočić.

Jedan od niza odgovora, ovog puta od strane Načelnika Saniteta, naročito je živopisan: "Ženskinja po samoj svojoj fizičkoj prirodi pozvano je da se naslanja na jačeg od sebe, na čoveka koji će rukovoditi u njezinom životu". Ova rodna diskvalifikacija nije bila dovoljna, pa je dodata i profesionalna nekompetencija zasnovana na polnoj inferiornosti.

"Da li bi gospođa Ljočić mogla biti sreski lekar, okružni, opštinski ili vojni lekar? Ko zna prirodu ženskinja koja je udata, taj neće mnogo tražiti razloga da kaže da gospođa Ljočić ne može nijednu od gore pobrojanih dužnosti vršiti", dodaje se u jednom od odgovora Dragi Ljočić.

Bez obzira na sve njene kvalitete, Draga je uskoro otpuštena iz službe, ali je veoma uspešno nastavila da se bavi privatnom lekarskom praksom.

Dodatni prilog opštem licemerju predstavlja činjenica da je Draga Ljočić jedino za vreme ratova bila izjednačavana sa svojim kolegama. Sve vreme trajanja ratova, ona je kao lekarka radila ravnopravno sa kolegama, a u srpsko-bugarskom ratu iz 1885. radila je i kao jedini lekar u tri bolnice u Beogradu.

Ipak, to nije bilo dovoljno da joj se u mirnodopskim uslovima, na njene zvanične dopise, Ministarstvo obraća sa "poštovani doktore", što je bilo uobičajeno prilikom dopisa njenim kolegama.

Ovo, međutim, hrabru Šapčanku, koja se u Cirihu u toku studija upoznala sa idejama ruskih nihilista (preko koleginica iz Rusije) - što će definisati njene političke poglede, kao i odnos prema feminizmu, neće sprečiti da nastavi svoju borbu koja je u ono vreme često poprimala donkihotovske obrise.

Konačno, 1924. godine, priznata joj je penzija.

I pored ove, često uzaludne borbe za osnovna prava, u vremenu koje i u drugim evropskim zemljama nije prepoznavalo ženski pol kao ravnopravan, naročito kada je u pitanju radno pravo, Draga Ljočić je upamćena kao jedna od najvećih dobrotvorki u istoriji naše medicine, što joj je obezbedilo ipak veliki, iako prećutni, ugled u društvu.

Često je besplatno lečila decu, a osnovala je i Materinsko udruženje, čiji je cilj bio staranje o napuštenoj deci. Budući da su ova deca većinom bila vanbračna, društvo ni ovde nije propustilo da pokaže svoje licemerje, glasno kritikujući.

Ipak, Draga je uspela da se izbori za zgradu, a nije dočekala otvaranje bolnice za žene i decu, za čije otvaranje se izuzetno zalagala. Bolnica je otvorena tri godine nakon njene smrti.

Iako je njena borba često bila bezuspešna, ugled Drage Ljočić je ostao neukaljan, a njen život i rad ostaje jedno od najboljih svedočanstava u istoriji žena u Srbiji XIX veka.