Koliko ima Srba u crnogorskoj vladi?

Srbi u Crnoj Gori su već nekoliko decenija moneta za potkusurivanje u obračunima lokalnih centara moći, ne nužno političkih i ne nužno samo između Beograda i Podgorice. Interesantno je da se već deset godina srpski turbo nacionalisti i srbofobi slažu da su Nova srpska demokratija i Demokratska narodna partija, nekada u Demokratskom frontu, a danas u koaliciji “Za budućnost Crne Gore”, ekskluzivni predstavnici Srba u Crnoj Gori!? Prvi da bi tako dokazali kako su crnogorski Srbi obespravljeni i diskriminisani, a drugi da ih obeleže kao “petu kolonu”, nekad rusku, a nekad srpsku u Crnoj Gori.

U momentu dok DPS iz izbora u izbore gubi glasove, kada na vidjelo izlaze dokazi o sprezi organizovanog kriminala sa 30-ogodišnjim režimom u kojem su pravosuđe i policija bili u službi lokalnih mafijaša, nije iznenađenje što perjanice prethodne višedecenijske vlasti, u Crnoj Gori i u regionu, uporno pokušavaju da vrate u fokus identitetsku priču dok gradonačelnik Nikšića Marko Kovačević vulgarnim gestom tokom intonacija crnogorske himen doliva ulje na vatru, a predsjednik Srbije Aleksandar Vučić daje izjavu s kojom se direktno miješa u unutrašnje stvari Crne Gore. U prevodu, međusobna legitimacija i davanje smisla postojanju. Slučajno?

Komentar Vučića o navodnoj nezastupljenosti Srba u budućoj vladi Crne Gore je, eufemistički rečeno, nekorektan, netačan i problematičan. Da je izjavio da u novoj crnogorskoj vladi neće biti predstavnika "sestrinskih" političkih partija SNS-a u Crnoj Gori, izjava bi bila i dalje nekorektna i problematična, ali bi bila tačna.

Vučićeva izjava je nekorektna jer, prije svega, nova vlada još uvek nije formirana. Nije posao visokih funkcionera drugih država da rade novinarski posao i da obavještavaju javnost i daju javno i u prvom licu insajderske informacije koje se tiču drugih država. Istini za volju u Srbiji, ali i Crnoj Gori, postoji tendencija da političari zamišljaju da su urednici, a novinari političari.

Zapažanje predsjednika Srbije da u novoj vladi neće biti Srba nije samo nepotrebni klizeći start u odnosima između dvije zemlje koji su već opterećeni brojnim političkm podmetanjima i nekorektnostima, već je i duboko netačno. Srba po popisu iz 2011. godine ima oko 180 hiljada, plus nekoliko hiljada ljudi koji su se izjasnili kao Srbi-Crnogorci ili Crnogorci-Srbi, a tu je i korpus građana, njih preko 30 hiljada, koji nisu željeli da se opredijele za jednu ili drugu stranu. Uostalom, upravo lideri koalicije “Za budućnost Crne Gore” aludiraju već godinama da će se na sljedećem popisu više ljudi izjasniti kao Srbi nego što je to bio slučaj 2011. godine, upadajući tako u zamku koju su sami postavili.

Dakle, ako odbijemo osobe mlađe od 18 godina koje nemaju pravo glasa, broj birača koji se izjašnjavaju kao Srbi ima između 140 i 150 hiljada. Koalicija stranaka Milana Kneževića i Andrije Mandića je osvojila na posljednjim izborima malo manje od 45 hiljada glasova. To znači da su NSD i DNP osvojili manje od trećine glasova Srba s pravom glasa u Crnoj Gori.

Štaviše, ako projektujemo izlaznost na biralištima i činjenicu da je i deo građana koji se izjašnjavaju kao Crnogorci ili drugačije glasao za koaliciju “Za budućnost Crne Gore”, NSD i DNP nisu osvojili čak ni polovinu glasova Srba koji su izašli na izbore. Drugim riječima, Srbi su dali gotovo jednaku podršku Pokretu Evropa sad (PES), Demokratama, Građanskom pokretu URA i Socijalističkoj narodnoj partiji. Budući da će PES i Demokrate biti okosnica vlade to automatski znači da će polovina crnogorskih Srba imati svoje predstavnike u vladi.

Vlast u Srbiji i njeni epigoni zaduženi za Crnu Goru, baš kao i perjanice branilaca Crne Gore, poznatih po tome da žestoko brane Crnu Goru od volje njenih građana, doživljavaju stanovnike u Crnoj Gori kao vezir Selim pučinu u Gorskom vijencu, i voljeli bi kao kralj Ibi da ih promene kad su “taki’ nikakvi”. Njihova igra obilježavanja torova pala je u vodu onog momenta kada su i Srbi i Crnogorci izvršili političku diversifikaciju. Problem dugog ostanka na vlasti je neizbežna negativna selekcija najbližih kadrova oko neprikosnovenog vođe koja se svodi samo na one koji govore voždu stvari i činjenice koje želi da čuje. Zato danas Vučić vjeruje da Srbi glasaju samo za NSD i DNP, kao što je juče Đukanović vjerovao da Crnogorci ne mogu, a da ne glasaju za njega.

DPS, SDP i druge satelitske stranke koje sebi samododjeljuju sertifikat crnogorstva su osvojile oko 80 hiljada glasova od barem 220-230 hiljada koliko ima punoljetnih građana koji se izjašnjavaju kao Crnogorci. Naravno, treba imati u vidu izlasnost birača, ali i da u pomenutih 80 hiljada glasova ne ulaze samo “"crnogorski glasovi" već i pripadnika drugih etničkih grupa.

Vučićev komentar je veoma problematičan iz dva razloga. Prvi zato što implicitno deli Srbe na "prave" i "manje prave". Drugi aspekt je još više problematičan zbog tajminga. Vučić je izašao sa pričom o već sastavljenoj vladi samo dva dana posle zvanične posete predsjednika Jakova Milatovića Beogradu. Tako je doveo u veoma nezgodnu poziciju predsjednika Crne Gore i izložio ga (ne)opravdanim spekulacijama i sumnjama. Drugim rečima, Vučić namerno ili nenamerno, što mu dođe kao ubistvo sa predumišljajem ili ubistvo iz nehata ostavlja utisak da mu je predsjednik Milatović dao te informacije ili da je bio toliko neoprezan da ih saopšti ili da aludira na njih.

Kada tome dodamo da je Marko Kovačević vulgarni gest tokom intoniranja himne Crne Gore napravio u prisustvu novoizabranog šefa države, sumnje u dobru vjeru aktera u ovoj priči rastu. Višestruki italijanski premijer Đulio Andreoti je znao da kaže da je misliti loše o nekim ljudima grijeh, ali se često pogodi. Kovačevićevo povezivanje reakcije nadležnih organa i dobrog djela crnogorskog društva na njegov primitivan potez sa izborom nove vlade, kao i sve otvorenija kampanja diskreditacije Milatovića od strane ostataka trolovske jurišnice DPS-ovog režima, ukazuju na dva lice iste medalje.

Vučiću nije prvi put da daje nediplomatske izjave o Crnoj Gori i da pravi probleme tamo gdje ih nema. Danas se malo ko sjeća, mnogi možda i ne znaju, da je tadašnji premijer Srbije bio među onima koji su podržavali priču o navodnom pokušaju “državnog udara” u Crnoj Gori 2016. godine zahvaljujući kojem je Milo Đukanović ostao na vlasti četiri godine duže. Vučić je i u susretima sa evropskim zvaničnicima u Briselu davao kredibilitet toj priči. Možda jednog dana saznamo zašto, a Mandić i Knežević bi prvi trebalo da budu zainteresovani za odgovor na to pitanje.

Uprkos propagandi, političkim marifetlucima i smišljenom širenju šovinizma iz političkih kuhinja u Beogradu i Podgorici, ne postoje na svetu dva društva, dva naroda koja su tako isprepletena i naklonjena jedan drugome, kao crnogorsko i srbijansko. O tome najbolje svedoči broj intelektualaca, glumaca, novinara, biznismena, akademskih građana, lekara, sportista koji prave karijere, na obe strane granice. O međuljudskim i porodičnim odnosima da ne govorimo. Svaki političar koji misli dobro svojim građanima ne bi išao protiv te realnosti, pogotovo ne đonom i tako tvrdoglavo i osiono kako to neki rade decenijama.

Željko Pantelić