Prekretnice u kinematografiji: Istorija LGBT filmova (VIDEO)

Prvi film koji prikazuje homoseksualni odnos nastao je 1895. godine, u studiju Tomasa Edisona. Film Vilijama Kenedija Diksona "Dikson eksperimentalni zvučni film", prikazao je ples dva muškarca, dok treći svira violinu.

U nemim filmovima, kao što je Čarli Čaplinova "Maskarada", bilo je prilično popularno da se muškarci oblače u žensku garderobu, zbog komičnog efekta.Ipak, homoseksualni likovi su prikazivani u preovlađujućim stereotipima - feminizirani muškarci i muškobanjaste žene. Tada se javlja termin "sissy", koji označava osobu muškog pola koja ima manirizam i pojavu žene. S druge strane, lezbejki likovi nisu zadobili određeni termin, ali su povezivani sa muškom odećom, dubokim glasom, muškim poslovima...

Prvi erotski poljubac pripadnika istog pola na filmu, zabeležen je u filmu "Ubistvo" (1922), reditelja Sesila de Mila, kao i u filmu "Krila" (1927). Marlen Ditrih je prva žena koja je poljubila drugu na filmskom platnu ("Maroko", 1930).Usledio je period Velike ekonomske krize (1929-1933), koji je doneo veliki pad gledanosti filmova, te su tvorci filmova morali pribegavati šokantnim sadržajima (prostitucija, nasilje, homoseksualnost...), kako bi privukli publiku.

To je dovelo da pod jakim uticajem konzervativnih i religijskih grupa, u Holivudu 1930. godine, bude uveden tzv. Hejsov kodeks, svojevrstni oblik cenzure, koji je sprečavao filmske producente i režisere da prave filmove koji prikazuju LGBT likove u pozitivnom svetlu. Ako se neki LGBT karakter i mogao ili morao pojaviti, onda bi to bilo dozvoljeno samo u kontekstu smeha, žaljenja ili straha. Kako bi film dobio odobrenje vlasti za prikazivanje, homoseksualci su, uglavnom, prikazivani kao sadisti i psihopate ili su scenariji morali biti prepravljani, kako bi se izbrisao svaki trag homoseksualnosti.

Naime, Vrhovni sud SAD je presudio da filmovi nisu zaštićeni Prvim amandmanom. Film je tretiran kao biznis, a ne umetnost, te je, prema tumačenju suda, mogao da potpadne pod cenzuru države ako bi vređao "javni moral".Tako je drama Lilijan Helman "Dečji sat", koja govori o ljubavnoj aferi dve lezbejske učiteljice, adaptirana u film "Ovo troje" (1936), ali pomena o lezbejkama nije bilo ni u tragovima. Umesto toga, prikazan je "ljubavni trougao" dve žene i muškarca. Kao primer takvog postupanja jeste i film "Malteški soko" (1941), gde je seksualnost Džoela Kajroa, iako je u romanu čisto homoseksualna, prikazana vrlo nejasno i maglovito. U Hičkokovom "Konopcu" (1948), negativci su dva homoseksualca ubica, koji senzualno razgovaraju o lepotama davljenja žrtava.

I kao i svi negativci, homoseksualci umiru do kraja filma. U "Buntovniku bez razloga" (1955) gej muškarac je odbačen od strane prijatelja zbog svoje seksualnosti i ubijen. U "Iznenada, prošlog leta" (1959), rulja ubija gej muškarca.Od 1950. do 1956. Džeri Luis pojavio se u nekoliko filmskih prerada u ulogama prvobitno napisanim za žene. Pojavljivao se u filmovima "U ratu sa vojskom" (1950), "Uplašeni ukočeni" (1953) i "Novac od kuće" (1953) i rutinski prikazivao ženske manire sa svojim partnerom Dinom Martinom. Štampa ga je kritikovala zbog poturanja homoseksualnih referenci.

Vrhovni sud SAD je 1953. godine, preinačio svoju presudu, dajući pravo filmadžijama da mogu slobodno da se izražavaju. Međutim, ovo ipak nije značilo bolji tretman LGBT osoba na filmu. Tako se homoseksualci prikazuju kao osobe koje mrze sebe zbog svoje seksualnosti ili imaju suicidalne misli. U filmu "Savet i pristanak" (1962), gej muškarac prereže sebi grlo, dok u filmu "Vodnik" (1968), gej muškarac poljubi drugog i izvrši samoubistvo.

Ono što je bilo primetno, jeste da su u svim filmovima u kojima su se pojavljivali gej likovi, njima govoreno da su grešni i prljavi, te je tako Holivud i te kako doprineo opštoj homofobiji.

Zbog te okolnosti, do 1960. godine, LGBT tematikom su se bavili evropski režiseri, mada su i njihovi filmovi dolazili pod udar cenzure. Filmovi koji su pokrenuli tematiku homoseksualnosti u Evropi, bili su francuski "Pesma o ljubavi" (1950) i nemački "Različit od tebe i mene" (1957).Prvi film koji prikazuje gej karakter koji nema problem sa svojom homoseksualnošću jeste "Unutar Dejsi Klover" (1965).

Prvi filmmejkeri koji su pokušali da ekranizuju gej veze bili su Endi Vorhol i Kenet Anger u SAD i Pjer Paolo Pazolini u Evropi (Italija).

Nakon Stounvolske pobune 1969. godine, koja se smatra prekretnicom u borbi za gej prava i građansku ravnopravnost, filmska industrija počinje da gleda LGBT populaciju kao legitimnu potrošačku ciljnu grupu. Opet, nemoguće je bilo više sakriti vidljivost LGBT zajednice koja se borila protiv diskriminacije i za seksualno oslobođenje.Tako već 1970. godine, nastaju prvi filmovi koji su dati iz perspektive samih LGBT ljudi: "Nije homoseksualac perverzan već društvo u kom živi", Rose fon Praunhajm i "Dečaci iz benda", Vilijama Fridkina.

Dalji proboj LGBT tematike u mejnstrim kinematografiju, ostvaren je filmovima "Nedelja, krvava nedelja" (1971), "Pasje popodne" (1975), "Roki horor šou" (1975), "Kavez za ludake" (1978)...Period 80-tih i početak 90-tih godina XX veka, obeležila je pojava AIDS-a, što je uticalo na stvaranje filmova koji su prikazivali život LGBT ljudi tokom ove strašne epidemije. U nezavisnoj produkciji, 1986. godine, nastaje film "Oproštajni pogledi", koji upravo opisuje AIDS krizu. Na istom fonu nastaju i filmovi "Dugogodišnji prijatelj" (1989) i "Filadelfija" (1993). Ipak, taj period, pred kraj "Hladnog rata" označio je kratkotrajan povratak na stare staze homofobije. Kao ilustraciju toga, navodi se da je film "Smrtonosna zamka" (1982), izgubio 10 miliona dolara, kada je procurela scena Alfreda Penivorta (Majkl Kejn) i Supermena (Kristofer Riv) kako dele poljubac na ekranu.

Devedesete godine XX veka obeležila je pojava tzv. Nove kvir kinematografije, koja je nastala u nezavisnoj produkciji od strane LGBT ljudi koji nisu krili svoju seksualnost. U tom periodu, sve više glumaca iz holivudske prve postave počinje da glumi gej likove.Tih godina niz filmova počinje da prikazuje seksualnost kao fluidnu: "Moj privatni Ajdaho" (1991), "Orlando" (1992), "Nebeska stvorenja" (1994), "Noć bugija" (1997)...

Transrodni likovi i njihova borba pojavljuju se u filmovima "Transamerika" (2005) i "Život u ružičastom" (2007).

Prelomni trenutak se desio 2005. godine, kada je film "Planina Broukbek", Anga Lija, postao najnagrađeniji film te godine, osvojivši i tri Oskara: za najbolje adaptirani scenario, najbolju muziku i najboljeg režisera. To je, ujedno, i prvi film posle 83 godine, na kome se mogao videti gej poljubac.Filmovi poput "Milk" (2008), "Samac" (2009), "Klinci su u redu" (2010), "Vikend" (2011)...utabali su put LGBT mejnstrim filmovima.

Liberalizacija je donela na filmsko platno i duge scene seksa LGBT protagonista: "Plava je najtoplija boja" (2013), "Stranac kraj jezera" (2013).Film "Mesečina", koji se bavi odrastanjem gej Afroamerikanca u doba najjače izraženog konzervativizma u SAD, pod Ronaldom Reganom, dobio je Oskara za najbolji film, 2017. godine.